به نقل از «آفتاب»

خلازیر و قصه بی‌سرپناهان

تاریخ انتشار: ۲۳ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۵۵۷۳۱

آفتاب‌‌نیوز :

ایمان واقفی کارشناس شهری طی یادداشتی در هم میهن نوشت: برای بررسی اینکه چطور در سال‌های گذشته، تیغ بولدوزرها، پیِ حیاتِ شهری انداخته و زندگی را ناممکن کرده‌اند، باید به اواخر دهه ۶۰ برگردیم؛ جایی که منطقِ «ساخت‌وساز، پیشران توسعه» به عقلانیت غالبِ حکمرانی شهری تبدیل شد.

با پایان جنگ ایران‌عراق، کشور با وضعیت نابه‌سامانی روبه‌رو بود: زیرساخت‌هایی که بمباران شده بودند، صنایعی که در فقدان سرمایه‌گذاری بیش‌ازپیش مستهلک شده بودند، نیروهای متخصص و تکنوکراتی که رخت سفر بسته و از ایران مهاجرت کرده بودند، نفتی که دیگر فروش نمی‌رفت و مناسبات جهانی‌ای که تمام‌قد علیه ایران صف‌آرایی کرده بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در این فضا، ساخت‌وساز عاجل‌ترین و دسترس‌پذیرترین مسیر برای اقتصادِ به گل‌نشسته‌ی ایرانِ جنگ‌زده به‌نظر می‌رسید. ساخت‌وساز ۵ویژگی متمایز نسبت به دیگر چرخه‌های اقتصادی داشت که آن را به گزینه‌ی اول تبدیل کرد: اول آنکه ساخت‌وساز، ارزبری کمتری در مقایسه با صنایع دیگر داشت. چراکه بسیاری از مواد و مصالح مانند ماسه، سیمان، آجر، میلگرد، تیرآهن و… در داخل کشور تولید می‌شد و چندان نیازی به واردات نداشت.

دوم آنکه ساختمان‌سازی نسبت به دیگر مشاغل، امکان اشتغال‌زایی بالاتری داشت. یعنی در قیاس با سایر بازارهای اقتصادی، یک واحد سرمایه‌گذاری در ساخت‌وساز به‌دلیل تنوع ابزار و تکثر تخصص‌ها، تعداد افراد بیشتری را شاغل می‌کرد. سومین دلیل، جایگاه بی‌بدیل آن در زنجیره‌ی بخش‌های اقتصادی است.

ساختمان‌سازی با هزاران شغل بالادست و پایین‌دستِ دیگر در ارتباط است. بنابراین اگر ساخت‌وساز رونق بگیرد، هزاران شغلِ دیگرِ غیرساختمانی نیز به‌جریان می‌افتد. چهارمین دلیل، مربوط به زمین است. پس از انقلاب ۵۷، قانونِ «ملّی‌کردن اراضی» به‌تصویب می‌رسد.

در عمل اما زمین‌های بسیاری (به‌ویژه زمین‌های بایر و موات) در سراسر کشور، نه ملّی که دولتی می‌شوند و در اختیار حکمرانان قرار می‌گیرند. کاوه احسانی، پژوهشگر شهری، نشان می‌دهد که طی ۱۵سال اول انقلاب حدود نیم‌میلیون هکتار از اراضی عمومی، به بخش خصوصی و تعاونی‌ها واگذار شده است.

جدا از این ۴ویژگی، شاید مهم‌ترین عامل در موفقیت راهبردِ «ساخت‌وساز، پیشران توسعه»، پشتیبانی بخشی از جامعه از آن بود. کمی جلوتر از نقش «طبقات مستغلاتی»، به‌تفصیل خواهم گفت. در اینجا به ذکر این نکته اکتفا می‌کنم که گسترش ساخت‌وساز تنها با اتکا به حمایت قشر نه‌چندان کوچکی از افراد جامعه ممکن شد که سرمایه‌های شخصیِ خود را درون کانال ساخت‌وساز به‌جریان انداختند و صاحب ملک و املاکی شدند.

به این‌ترتیب با حاکم‌شدن ساخت‌وساز بر شهرسازی، فضاهای شهری به‌نام توسعه و به‌کام دولت و طبقات مستغلاتی زیر ساخت‌وساز رفت. بازیِ بردبردی به نفع بسازبفروش‌ها. بنا به برآورد احسانی، پژوهشگر شهری شهرداری تهران، در طول هفت‌سال اول دهه ۷۰، حدود ۶میلیارد دلار از شهر تهران پول درآورد که ۷۵درصد آن را مرهون صدور مجوز ساخت بوده است. همچنین تعداد شاغلان بخش ساختمانی در فاصله ۱۰ساله‌ی ۱۳۶۵ الی ۱۳۷۵، دو برابر و میزان سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ۱۵برابر شد.

همین روند در دوران بعدی به‌ویژه در دوره‌ی محمدباقر قالیباف در شکل نهضت مال‌سازی ادامه پیدا کرد. تحقیقات نشان می‌دهد حدود ۶۰درصد از کل مراکز تجاری شهر تهران، در دوره قالیباف مجوز ساخت گرفته است.

با اضافه‌کردن جنبش اتوبان‌سازی و تونل‌کشی، می‌توان گفت در این ۳۵سالِ پس از جنگ تنها چیزی که از پی تمام تلاطمات سیاسی دست‌نخورده باقی مانده و بی‌وقفه جریان داشته، «شهرفروشی» است: فروش دارایی‌های مشاعِ ساکنان شهر که به امانت به دولت (شهری) سپرده شده بود، به مستغلاتی‌هایی که با تجمیع سرمایه‌های مالی، ارتباطاتی و سازمانی می‌توانند با پرداخت پول، آسمان شهر را از آنِ خود کنند و زمین‌های شهر را زیر ساخت‌وساز ببرند. بهت‌آور آنکه تمام این فرآیندِ «قانونی‌کردنِ» ساخت‌وساز غیرقانونیِ اعیان و متمولان به‌نام قانون و جلوی چشم عموم انجام گرفته است.

به‌خاطر بیاوریم پل دوطبقه صدر و دریاچه چیتگر و حجم عظیم‌الجثه‌ی ایران‌مال را که به‌ترتیب خلاف مطالعات اجتماعی، زیست‌محیطی و ضوابط شهرداری «به‌طور قانونی» وسط‌شهر سربرآوردند. پیامد این شهرفروشی، قطبی‌شدن طبقات شهری است. با ریل‌گذاری حکمرانی شهری، مستغلاتی‌های منتفع در مقابل طبقات بی‌خانه قرار می‌گیرند. آمارها نشان می‌دهد فقط در یک قلم نرخ اجاره‌نشینی در شهر تهران از ۳۳درصد در سال ۱۳۸۵ به ۴۱درصد در سال ۱۳۹۵ رسیده است.

بعد از منع نهادهای دولتی از اعلام قیمت مسکن، آمار رسمی‌ای در اختیار نداریم اما می‌دانیم در یک فاصله دوونیم‌ساله، مسکن از متری ۵/۱۵میلیون در فروردین‌ماه ۹۹، به متری ۷/۴۷میلیون در آذرماه ۱۴۰۱ رسیده است. برآورد می‌شود تا تابستان امسال میانگین قیمت یک‌متر واحد مسکونی در تهران از مرز ۶۰میلیون تومان نیز گذشته باشد.

ترجمه‌ی شهری این آمار یعنی ما به‌لطف تانک‌های ساخت‌وساز، به‌سمت شکل‌گیری مجمع‌الجزایر ثروتمندنشینی حرکت می‌کنیم که درون اقیانوسی از خانواده‌های بی‌خانه استقرار یافته‌اند: لوکس‌ترین خانه‌ها و مال‌ها با پیشرفته‌ترین امکانات در معدود مناطق ثروتمندنشین ازیک‌طرف و پهنه‌های وسیعی با زیرساخت‌های رو به اضمحلال و فقر شهری ازطرف‌دیگر.

با ادامه یافتن این روند، دیری نخواهد گذشت که طبقات بی‌خانه به‌ویژه نسل جوانی که سودای استقلال از خانه پدری در سر می‌پروراند، وقتی در مقابلِ افزایش ۳۰-۲۰درصدی دستمزدش با افزایش ۵۰ الی ۱۰۰درصدی هزینه مسکن مواجه است، وجب‌به‌وجب اطراف تهران و شهرهای دیگر را به‌امید دست‌وپا کردن سرپناهی محقر گز می‌کند. نرخ بالای اخراج از شهر، شهرک‌های اقماری، سکونتگاه‌های غیررسمی و حاشیه‌نشینی دقیقاً روی دیگر ایران‌مال و ساناسنتر و تونل زیرزمینی نیایش است. یکشنبه ۱۵مردادماه شکل دیگری از این شهرفروشی و قطبی‌سازی آشکار شد.

دعوای میان شهرداری و بسازبفروش‌های خرده‌پا که نه سرمایه‌ی برج و مال‌سازان را دارند، نه پشتوانه سازمانی برای قانونی‌کردن خلاف‌شان، منتهی به ساختن و ویران‌شدن خانه‌هایی در خلازیل شد که فرودستانِ متضررِ از ساخت‌وساز با هزار امید برای یافتن سرپناهی در حاشیه نفرین‌شده‌ی شهر، پیش‌خرید کرده بودند.

دعوای بسازبفروش‌ها و شهرداری دیری نخواهد پایید. دیر یا زود بر سرِ سفره‌ی مسکن دوباره روی هم را می‌بوسند و تکّه‌تکّه‌های شهر را به یکدیگر تعارف می‌کنند. نتیجه‌ی این همدستی اما برای طبقات بی‌زمین چیزی جز دودشدن و به‌هوا رفتن سرپناه‌شان نیست. سرپناهی که شرط ابتدایی و حیاتیِ برپا کردن شأن انسانی و قوام‌بخشیدن کرامت‌بشری است.

منبع: آفتاب

کلیدواژه: خلازیر شهرداری ساخت وساز ی شهری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت aftabnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آفتاب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۵۵۷۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نبود زمین برای ساخت مسکن، چالش این روزهای مددجویان و کمیته امداد

یکی از خدمات کمیته امداد به مددجویان تحت پوشش ساخت مسکن برای افراد واجد شرایطی است که فاقد مسکن هستند.

شهرستان بابل که به عنوان بزرگترین و پرجمعیت ترین شهر مازندران محسوب می شود، ۸۶۰ خانواده تحت پوشش این نهاد مستاجر هستند که از این تعداد ۶۰۰ خانواده فاقد زمین هستند، تا کمیته امداد بتواند برای آنها مسکن بسازد. کمیته امداد با همکاری بسیج سازندگی، سپاه و حمایت دولت بدون هیچ محدودیتی برای خانواده های تحت پوششی که دارای زمین و پروانه ساخت داشته باشند مسکن می سازد.

خانه های احداثی کمیته امداد ۵۶ متری است و با کمک بلاعوض، یک میلیارد ریالی و پرداخت تسهیلات چهار میلیارد ریالی با کارمزد ۴ درصد برای این مددجویان خانه احداث می شود.

کمیته امداد که به طور جدی و بدون هیچ محدودیتی پیگیر خانه دار شدن مددجویان تحت پوشش خود می باشد، شرط واجب زمین و پروانه ساخت ۲ اولویت و پیش نیاز تحقق این مهم است.

تعدادی از مددجویان کمیته امداد که فاقد زمین هستند، نمی توانند از خدمات و حمایت های لازم ارائه شده از سوی کمیته امداد، سپاه و دولت برای خاندار شدن بهره مند شوند.

با توجه به افزایش قیمت زمین به خصوص در مناطق روستایی امید به خانه دار شدن برای این مددجویان به یک آرزو تبدیل شد.

تعدادی از خانواده های مددجو، دارای زمین هستند اما بخاطر اینکه این زمین ها خارج از بافت روستا واقع شد، امکان صدور پروانه ساخت برای این زمین ها وجود ندارد.

مددجویان کمیته امداد بابل برای تحقق رویای خود دست نیاز به سوی خیرین دراز کردند، تا خیرین بابلی که در کشور از جمله برترین ها هستند برای تامین زمین این مددجویان کمک کار باشند.

مددجویان که بر این باورند خیرین بابلی در بخش بهداشت و درمان، آموزش و پرورش و مدرسه سازی سرمایه گذاری های ارزشمندی انجام دادند در این حوزه هم با تشکیل یک مجمع خیرین کمک کار باشند.

در سال گذشته ۳۵ واحد مسکونی برای مددجویان تحت پوشش کمیته امداد بابل که دارای زمین و پروانه ساخت بودند خانه احداث و به آنها تحویل شد و از طرف دیگر در سال جاری ۵۳ واحد برای این مددجویان در حال ساخت است، و تعدادی از واحدها پیشرفت فیزیکی آن بالای ۹۰ درصد است.

یکی از مددجویان تحت پوشش کمیته امداد بابل بیان داشت: در سالهای اخیر قیمت زمین در روستاها افزایش چشم گیری داشته است که خرید زمین را از توان مالی مددجو خارج کرد.

رمضان عابدی اظهار داشت: در روستاهای بابل کمترین قیمت زمین متری حدود۵۰ میلیون ریال است که خرید زمین برای ما غیر ممکن است.

وی با بیان این مطلب که در حاشیه جنگل در جنوب بابل در بخش بندپی شرقی این شهرستان سکونت دارد، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه زمین ما خارج از بافت روستایی محسوب می شود دهیاری روستا مجوز صدور پروانه ساختمان را صادر نمی کند.

عابدی بیان داشت: تقاضای ما از مسوولان آن است تا کمک کنند زمین های مددجویان واجد شرایط ساخت مسکن زمین آنها داخل بافت قرار گیرد تا بتوانیم از بسته حمایتی که برای ساخت مسکن در نظر گرفته شد بهره مند شویم.

این مددجوی کمیته امداد با بیان این نکته که اگر این امکان وجود ندارد که زمین در داخل بافت روستایی قرار گیرد، ادامه داد: در شرایط کنونی دست نیاز ما به سوی خیرین است تا با تامین زمین آرزوی دیرینه خانه دار شدن مددجو محقق شود.

عابدی تصریح کرد: با توجه به کهولت سن دیگر توانی برای کارکردن وجود ندارد و اگر زمین تامین شود، از فرصت بسیار خوب پیش آمده برای خانه دار شدن بهره مند خواهیم شد.

انبوه سازی گره گشا است

رئیس کمیته امداد بابل در این خصوص بیان داشت: با توجه به مشکل تامین زمین برای برخی از مددجویان تحت پوشش فاقد مسکن انبوه سازی در این حوزه گره گشا است.

احمد نیک پی اظهار داشت: اگر بتوانیم با استفاده از ظرفیت خیرین زمینی تهیه کنیم که با انبوه سازی برای مددجویان مسکن ساخته شود، صرفه جویی های خوبی در تهیه زمین و ساخت مسکن خواهد شد.

منبع: ایرنا

وی ادامه داد: با توجه به ظرفیت ممتاز خیرین بابلی که در کشور کم نظیر هستند ورود آنها برای تامین زمین برای ساخت مسکن مددجویان یک یک نیاز جدی است.

نیک پی خاطرنشان کرد: به جای تهیه زمین برای هر خانواده ی فاقد مسکن تحت پوشش این نهاد، درصدد آن هستیم با تهیه یک قطعه زمین چند واحد در آن احداث شود که این کار هزینه ساخت را کاهش می دهد و از طرف دیگر مشکل تهیه زمین هم کمتر خواهد شد.

رئیس کمیته امداد بابل با بیان این که در یک سال اخیر ۳۵ واحد مسکونی تحویل مددجویان کمیته امداد بابل شد، گفت: ۵۳ واحد مسکونی دیگر در سال جاری تکمیل و تحویل مددجویان تحت پوشش این شهرستان خواهد شد.

خانه معطل زمین

احمد نیک پور افزود: خانه های ساخته شده برای مدد جویان کمیته امداد ۵۶ متری است که بعد از تکمیل نهایی تحویل این خانواده ها خواهد شد.

وی اظهار داشت: برای احداث این واحدهای مسکونی یک میلیارد ریال کمک بلاعوض به خانواده ها پرداخت می شود و مابقی با ارائه تسهیلات با کارمزد چهار درصد تامین می شود.

رئیس کمیته امداد بابل اضافه کرد: هر خانواده مدد جویی که زمین داشته باشد و بتواند پروانه ساخت بگیرد کمیته امداد، با همکاری سپاه و دولت برای آنها مسکن می سازد.

نیک پور ادامه داد: دولت در قالب طرح نهضت ملی مسکن حمایت های خوبی ارائه می کند که خانواده های مددجویی که واجد شرایط هستند می توانند از آن بهره مند شوند.

وی با بیان این که، خانه ای که کمیته امداد با همکاری سپاه و دولت برای مددجویان احداث می کند به طور حتمی باید داخل بافت و دارای پروانه باشد، خاطرنشان کرد: در حال حاضر تامین زمین برای مدد جویان تحت پوشش به یک مشکل جدی تبدیل شد.

این مقام مسوول تصریح کرد: ۸۶۰ مددجوی کمیته امداد بابل مستاجر هستند که از این تعداد ۶۰۰ خانواده مشکل تامین زمین دارند.

شهرستان بابل ۹ هزار و ۶۰۰ خانواده مددجوی تحت پوشش کمیته امداد دارد که به صورت ماهانه بیش از ۹۰ میلیارد ریال مستمری دریافت می کنند.

باشگاه خبرنگاران جوان استان ها استان‌ها